Nieuwe immuuntherapeutische strategieën hebben het afgelopen decennium tot een doorbraak geleid in de behandeling van verschillende kankersoorten. Een van deze nieuwe therapieën betreft chimeric antigeen receptor (CAR)-gemodificeerde T-cellen. CARs bestaan uit een antigeen- bindingsdomein (i.e. veelal een single chain variabel fragment afkomstig van het variabele domein van een antistof) en het transmembraan- en intracellulair signaleringsdomein van de T-celreceptor met additionele co-stimulatoire signaleringsdomeinen (afkomstig van o.a. CD28, 4-1BB, CD137)(1;2). Het antigeen-bindingsdomein bepaalt de selectiviteit en affiniteit van de CAR. CAR T-cellen hebben het voordeel ten opzichte van normale T-cellen dat ze onafhankelijk van MHC-peptide presentatie en co- stimulatie tumorcellen kunnen herkennen en aanvallen. Het CAR T-cel productieproces bestaat in het kort uit: leukocytenaferese van de patiënt, isolatie van de T-cellen, expansie en genetische modificatie met het CAR-construct, gevolgd door cryopreservatie van de CAR T-cellen. De eerste CAR T-cellen die geregistreerd zijn als geneesmiddel bevatten de CD19 CAR en hebben indrukwekkende resultaten laten zien in onder andere CD19+ B-cel acute lymfatische leukemie en lymfoompatiënten (3-6). Dit heeft de aanzet gegeven tot de ontwikkeling van nieuwe CARs (o.a. BCMA, APRIL, …) en de exploratie van CAR T-celtherapie in andere kankersoorten. Desondanks reageert niet elke patiënt op deze therapie en kunnen antigeen-negatieve ontsnappingsvarianten ontstaan (8; 9). Bovendien kunnen patiënten ernstige bijwerkingen ontwikkelen na CAR T-celtherapie, waaronder een cytokinestorm en/of neurotoxiciteit. Er zijn aanwijzingen dat CAR T-cel persistentie en effector/memory differentiatiestatus van het CAR T-celproduct belangrijk zijn voor de therapierespons (10). In dit kader is het wenselijk om naast de maligniteit, ook de CAR T-cellen ex vivo te monitoren in patiëntmonsters (o.a. perifeer bloed, beenmerg, liquor). Met deze werkgroep hebben wij een geharmoniseerd basispanel en bijbehorende gatingstrategie ontwikkeld voor de monitoring van CAR T-cellen na infusie. Aanvullend hierop kan gekozen worden voor extra kleuringen om het T-celdifferentiatiestadium (m.b.v. CCR7 (CD197)/CD45RO) en/of checkpoint-expressieprofiel (bijv. PD-1 (CD279)/CTLA-4 (CD152)) te onderzoeken.